سلسله‌های ایران در گذر زمان

جمهوری اسلامی (1358 )

Founder: روح الله خمینی

جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷ و با رأی به نظام جمهوری اسلامی در همه‌پرسی ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ تأسیس شد. این نظام بر پایه‌ی اصول اسلامی بنا نهاده شده است. دوران پس از انقلاب شاهد تحولات عمده‌ای بوده، از جمله جنگ هشت ساله با عراق و تغییرات اجتماعی و سیاسی گسترده. جمهوری اسلامی ایران دارای ساختار حکومتی متمرکز و دین‌سالار است که در آن رهبری نقش کلیدی در تعیین سیاست‌های کلان کشور دارد

قاجاریان (1175 تا 1304)

Founder: آقا محمد خان قاجار

سلسله قاجار توسط آقا محمد خان قاجار بنیان‌گذاری شد و دوره‌ای بود که ایران با چالش‌های داخلی و فشارهای خارجی مواجه بود. این دوره شاهد تلاش‌های نوسازی و تأثیرات فرهنگی غرب بود و با ورود تکنولوژی‌های جدید و اصلاحات اجتماعی همراه بود.

درانی (1126 تا 1205)

Founder: احمدشاه درانی

سلطنت درانی (پشتو: د درانیانو واکمنی) که همچنین با نام سلطنت افغان و دولت سدوزایی شناخته می‌شود، دولتی بود که در قرون هجدهم و نوزدهم بر بخش‌هایی از آسیای میانه و جنوب آسیا فرمان راند. حکومت احمدشاه درانی آخرین امپراتوری افغان و دومین امپراتوری جهان اسلام در نیمهٔ دوم قرن هجده بود که حدود قلمرو آن را از هرات تا دهلی و از آمودریا تا دریای عرب دربر می‌گرفت.

هوتکیان (1088 تا 1117)

Founder: میرویس خان هوتک

هوتکیان (پشتو: د هوتکيانو ټولواکمني) دودمانی پادشاهی بود که به‌دست افغان‌های غلجی بنیان نهاده شد و طی دههٔ ۱۷۲۰ بر مناطقی از ایران و افغانستان حکومت کرد. این دودمان در آوریل ۱۷۰۹ به‌دست میرویس خان هوتک که رهبری شورشی موفقیت‌آمیز در برابر شاهنشاهی رو به زوال ایران صفوی در جنوب افغانستان کنونی را به عهده داشت، پایه‌گذاری شد.

قراقویونلو (757 تا 848)

Founder: خواجه بیرم

قره‌قویونلو یا قراقویونلو دودمانی از حاکمان ترکمان و مسلمان بود که نزدیک به صد سال (از ۷۸۰ تا ۸۷۴ ه‍.ق) بر آذربایجان، شرق آناتولی و قفقاز حکمرانی کردند. خانوادهٔ حاکم قراقویونلو از قبیلهٔ ییوا، به ویژه ایل بهارلو بودند. آن‌ها از طوایفی بودند که هنگام حملهٔ مغول مساکن خود را حوالی دریاچهٔ خوارزم ترک کرده، به ایران آمدند و هر طایفه از آنان در جایی استقرار یافتند. هنگامی که دولت ایلخانان مغول منقرض شد، ترکمانان هم مانند سایر طوایف ترک از فرصت استفاده کرده صاحب قدرت شدند. این قبیله در شمال‌شرقی دریاچهٔ وان با مرکزیت ارچیش به قدرت رسیدند.

تیموریان (749 تا 877)

Founder: تیمور گورکانی

ریشه تیموریان به مغولها برمی گردد . تیمور لنگ که از بستگان چنگیز مغول بود حکومت تیموریان را آغاز کرد . حافظ در دوران تیوریان می زیسته است . حکومت تیموریان پس از ۳۵ سال پایان یافت . البته در این دوران نیز حکومت های دیگری مانند آق قویونلو ، مرعشیان و قراقویونلو تشکیل شده بودند.

مظفریان (693 تا 772)

Founder: امیر مبارزالدین

آل مظفر یا مظفریان سلسله‌ای از پادشاهان ایرانی که در قرن هشتم هجری، در فاصله میان حملهٔ مغول تا یورش تیمور، عمدتاً در جنوب ایران، بر یزد و کرمان، فارس، اصفهان و خوزستان فرمانروا بودند و مرکز حکومت آنان شیراز بود. مظفریان مدتی هم بر سراسر ایران بزرگ به جز خراسان حکومت کردند.

غوریان (527 تا 594)

Founder: علاءالدین حسین غوری

مغولان با پیروزی بر خوارزمشاهیان تا مدتی تحت کنترل چنگیزخان مغول حکومت کردند . در این دوران ، ایران به نابودی کشیده شد.

اسماعیلیان (468 تا 651)

Founder: حسن صباح

اتابکان لر کوچک یا خورشیدیان دودمانی از مردمان لرتبار که بین سال‌های ۵۷۰ تا ۱۰۰۶ هجری قمری در لرستان و ایلام فرمانروایی می‌کرده‌اند. آل خورشید از طایفه جنگروی شعبه سلبوری بودند. سر سلسله اتابکان لر کوچک شاه شجاع الدین خورشید بود. ساکنان محدوده حکومت اتابکان و پایتخت این دودمان شهر شاپورخواست (خرم‌آباد کنونی) و مقر فرماندهی‌شان قلعه فلک‌الافلاک بود.

سلجوقیان (416 تا 573)

Founder: طغرل‌بیک

غزنویان یکی از حکومت های قدرتمندی بودند که حکومت خود را از افغانستان آغاز کردند و هندوستان را نیز فتح نمودند . آلپ تکین موسس حکومت غزنویان و خسروملک آخرین حاکم این دوران بود .حاکمانی مانند سلطان محمود غزنوی و سلطان مسعود نیز از فرمانروایان در این دوران بودند . حکیم ابواقاسم فردوسی در این دوران می زیسته است.

آل بویه (311 تا 434)

Founder: عمادالدوله علی

حکومت آل بویه در واقع استقلال طلبانی بودند که بعد از ورود اعراب برای برگشت به ایران قبل و به دست آوردن عزت ایرانی حکومت هایی مستقل را تشکیل دادند. عمادالدوله علی بنیانگذار حکومت آل بویه بود. حکومت آل بویه توسط عمادالدوله علی آغاز شد . در میان فرمانروایان آل بویه ، عضدالدوله از حاکمانی بود که در عمران و آبادانی کشور نقش بسیاری داشته و مشهورتر از دیگر حاکمان بودند . این حکومت در دوران پادشاهی ملک رحیم به پایان رسید."

صفاریان (240 تا 381)

Founder: یعقوب لیث

آل زیار یا زیاریان ، خاندان کوچک در مناطق گیلان بودند که به تدریج حکومت تمام ایران را در دست گرفتند . مرداویج بن زیار بنیان گذار زیاریان ادعا می کرد که یکی از خاندان سلطنتی پیش از اسلام است. این حکومت نیز در نهایت در دوران حکومت گیلانشاه به کار خود پایان داد.

سامانیان (198 تا 383)

Founder: احمد بن اسد

پس از حمله و تهاجم اعراب ، اولین حکومت مستقل حکومت طاهریان بود که توسط طاهر ذوالیمینین یکی از سرداران مأمون تاسیس شد . پایتخت این حکومت طاهریان نیز نیشابور بود . این حکومت توسط یعقوب لیث صفاری در زمان محمد بن طاهر به کار خود پایان داد.

خلافت امویان (40 تا 129)

Founder: معاویه

پادوسپانیان (34 تا 977)

Founder: پادوسبان یکم

حکومت اسلامی اعراب در ایران، پس از پیروزی اعراب در برابر ساسانیان شروع شد ، که امویان اولین حکومت آنها بودند. این حکومت دمشق را پایتخت خود اعلام کردند . این حکومت در سال چهلم هجری به وسیله معاویه بن ابی سفیان تأسیس گردید.

گاوباریان (21 تا 139)

Founder: گیل گیلانشاه

بادوسپانیان که با نام‌های دیگری، نظیر آل بادوسپان و اُستَنداران نیز نامیده شده‌است، طولانی‌ترین حکومت تاریخ ایران و دومین حکومت طولانی تاریخ جهان می‌باشد. پادوسپانیان سلسله‌ای بودند که از ابتدا با عنوان اسپهبد، سپس از سده پنجم تا دهم اُستَندار و بعدتر از اواخر سده یازدهم میلادی تا سده شانزدهم میلادی با نام ملک بر رویان و رستمدار حکومت می‌کردند.

اشکانیان (-868 تا -397)

Founder: ارشک یکم

دودمان گاوبارگان یا سلسله دابویگان یا دابویگان گاوباری دودمانی از شاهزادگان ساسانی است که از سال ۶۴۲ تا سال ۷۶۱ میلادی به مدت ۱۱۹ سال بر طبرستان و گیلان فرمانروایی داشت. گرچه امپراتوری ساسانی در پی شکست از اعراب فرو پاشید و یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی در سال ۶۵۱ میلادی کشته شد، اما تیره‌هایی از شاهزادگان ساسانی همچنان تا سده‌ها در سرزمین طبرستان فرمانروایی داشتند. نامدارترین این شاهزادگان، شاخهٔ نخست گاوبارگانند.

امپراتوری اسکندر (-949 تا -933)

Founder: اسکندر

مادها (-1299 تا -1171)

Founder: دیاکو

اردشیر بابکان، حکومت ساسانیان را ایجاد کرد و شهر تیسفون در نزدیکی بغداد را پایتخت ساسانیان قرار داد . اردشیر بابکان ، دین رسمی کشور را زرتشتی اعلام کرد . بعد از مرگ اردشیر بابکان پسرش شاپور اول بر تخت شاهنشاهی نشست که یکی از شاهان بزرگ ساسانی محسوب می شد.دوره‌ای از تجدید حیات فرهنگ و هنر ایرانی را آغاز کردند. این دوره به خاطر رقابت‌های مداوم با امپراتوری بیزانس و پیشرفت‌های معماری و هنری شناخته شده است.